I - La Baronessa di Carini

Chianci! Palermu, chianci Siragusa,
Carini cc'è lu luttu ad ogni casa;
Cu' la purtau sta nova dulurusa
Mai paci pozz'aviri a la sò casa.
Haju la menti mia tanta cunfusa,
Lu cori abbunna, lu sangu stravasa;
Vurria 'na canzunedda rispittusa,
Chiancissi la culonna a la mè casa;
La megghiu stidda chi rideva 'n celu,
Arma senza cappottu e senza velu;
La megghiu stidda di li Sarafini,
Povira Barunissa di Carini!
Ucchiuzzi fini di vermi manciati,
Ca sutta terra vurvicati siti,
D'amici e di parenti abbannunati,
Di lu mè amuri parrati e diciti.
Pinsati ad idda, e cchiù nun la turbati,
Ca un jornu com'è idda cci sariti;
Limosina faciti e caritati,
Ca un jornu avanti vi la truviriti.
Ciumi, muntagni, arvuli, chianciti;
Suli cu Luna, cchiù nun affacciati;
La bella Barunissa chi pirditi
Vi li dava li raj 'nnamurati:
Acidduzzi di l'aria, chi vuliti?
La vostra gioja 'nùtuli circati:
Varcuzzi, chi a sti praj lenti viniti,
Li viliddi spincìtili alluttati!
Ed alluttati cu li lutti scuri,
Cà morsi la Signura di l'amuri!
Amuri, amuri, chiànciti la sditta.
Ddu gran curuzzu cchiù nun t'arrisetta;
Dd'ucchiuzzi, dda vuccuzza biniditta,
Oh Ddiu! ca mancu l'ùmmira nni resta!
Ma cc'è lu sangu chi grida vinnitta
Russu a lu muru, e vinnitta nn'aspetta!
E cc'è Cu' veni su pedi di chiummu,
Chiddu chi sulu cuverna lu munnu;
E cc'è Cu' veni cu lentu caminu,
Ti junci sempri, arma di Cainu!
Vicinu a lu Casteddu di Carini
Girìa di longu un bellu Cavaleri,
Lu Vernagallu di sangu gintili,
Chi di la giuvintù l'onuri teni;
Girìa comu l'apuzza di l'aprili
'Ntunnu a li ciuri a sùrbiri lu meli;
Di comu annarba linu a 'ntrabbuniri
Sempri di vista li finestri teni:
Ed ora pri lu chianu vi cumpari
Supra d'un baju, chi vola senz'ali;
Ora dintra la chiesa lu truvati,
Chi sfaiddìa cu l'occhi 'nnamurati;
Ora di notti cu lu minnulinu
Sintiti la sò vuci a lu jardinu.
Lu gigghiu finu, chi l'oduri spanni
Ammugghiateddu a li so' stissi frunni,
Voli cansari l'amurusi affanni
E a tutti sti primuri nun rispunni:
Ma dintra adduma di putenti ciammi,
Va strasinnata, e tutta si cunfunni;
E sempri chi lu sènziu cci smacedda,
Ch'havi davanti 'na figura bedda;
E sempri chi lu sènziu cci macina,
E dici: "Comu arreggi, Catarina?"
E sempri chi lu sènziu 'un ha valuri,
Cà tutti cosi domina l'Amuri.
Stu ciuriddu nascìu cu l'àutri ciuri,
Spampinava di marzu a pocu a pocu;
Aprili e maju nni gudìu l'oduri,
Cu lu Suli di giugnu pigghiau focu:
E di tutt'uri stu gran focu adduma,
Adduma di tutt'uri e nun cunsuma;
Stu gran focu a du' cori duna vita,
Li tira appressu comu calamita.
Chi vita duci, ca nudda la vinci,
Gudìrila a lu culmu di la rota!
Lu Suli di lu celu passa e 'mpinci,
Li ràj a li du' amanti fannu rota;
'Na catinedda li curuzzi strinci,
Bàttinu tuttidui supra 'na nota;
E la filicità chi li dipinci
Attornu attornu di oru e di rosa.
Ma l'oru fa la 'nvidia di centu,
La rosa è bella e frisca pr'un mumentu;
L'oru, a stu munnu, è 'na scuma di mari,
Sicca la rosa e spampinata cari.
Lu Baruni di càccia avia turnatu:
"Mi sentu straccu, vògghiu ripusari."
Quannu a la porta si cci ha prisintatu
Un munacheddu, e cci voli parrari.
Tutta la notti 'nsèmmula hannu statu;
La cunfidenza, longa l'hannu a fari.
Gesù-Maria! chi àriu 'nfuscatu!
Chistu di la timpesta è lu signali...
Lu munacheddu nisceva e ridìa,
E lu Baruni susu sdillinìa:
Di nùvuli la Luna s'ammugghiau,
Lu jacobbu cucula e sbulazzau.
Afferra lu Baruni spata ed ermu:
"Vola, cavaddu, fora di Palermu!
Prestu, fidili, binchì notti sia,
Viniti a la mè spadda 'n cumpagnia."
'Ncarnatedda calava la chiarìa
Supra la schina d'Ustrica a lu mari;
La rinninedda vola e ciuciulìa,
E s'ausa pri lu Suli salutari;
Ma lu spriveri cci rumpi la via,
L'ugnidda si li voli pilliccari!
Timida a lui sò nidu s'agnunìa,
A mala pena ca si pò sarvari:
E d'affacciari nun azzarda tantu,
E cchiù nun pensa a lu filici cantu.
Simili scantu e simili tirruri
Appi la Barunissa di Carini:
Era affacciata nni lu sò barcuni
Chi si pigghiava li spassi e piaciri;
L'occhi a lu celu e la menti a l'Amuri
Termini 'stremu di li sò disij.
"Viju viniri 'na cavallaria;
Chistu è mè patri chi veni pri mia!
Viju viniri 'na cavallarizza;
Forsi è me patri chi mi veni a 'mmazza."
"Signuri patri, chi vinistu a fari?"
"Signura figghia, vi vegnu a 'mmazzari."
"Signuri patri, accurdàtimi un pocu
Quantu mi chiamu lu mè confissuri."
"Havi tant'anni chi la pigghi a jocu,
Ed ora vai circannu cunfissuri?!
Chista 'un è ura di cunfissioni
E manco di riciviri Signuri."
E comu dici st'amari palori,
Tira la spata e càssacci lu cori.
"Tira, cumpagnu miu, nun la garrari
L'appressu corpu chi cci hai di tirari!"
Lu primu corpu la donna cadìu,
L'appressu corpu la donna murìu,
Lu primu corpu l'appi 'ntra li rini,
L'appressu cci spaccau curuzzu e vini!
Curriti tutti, genti di Carini,
Ora ch'è morta la vostra Signura
Mortu lu gigghiu chi ciurìu a Carini,
Nn'havi curpanza un cani tradituri!
Curriti tutti, monaci e parrini,
Purtativilla 'nsemi 'n sepurtura;
Curriti tutti, pirsuneddi boni,
Purtativilla in gran priccisioni;
Curriti tutti cu 'na tuvagghiedda
E cci stujati la facciuzza bedda;
Curriti tutti cu 'na tuvagghiola
E cci stujati la facciuzza azzola!
La nova allura a lu Palazzu jiu:
La nunna cadìu 'n terra e strangusciau,
Li sò suruzzi capiddi 'un avìanu,
La sò matruzza di l'occhi annurvau.
Siccaru li garofari e li grasti,
Sùlitu ch'arristaru li finestri;
Lu gaddu chi cantava 'un canta cchiui,
Va sbattennu l'aluzzi e si nni fuj.
A dui, a tri s'arrotanu le genti;
Fannu cuncùmiu cu pettu trimanti;
Pri la citati un lapuni si senti
Ammiscatu di rùcculi e di chianti:
"Chi mala morti! Chi morti dulenti!
Luntana di la matri e di l'amanti!"
L'hannu urvicatu di notti a lu scuru;
Lu beccamortu si spantava puru!
"Poviru amuri! quantu mi sa forti,
Morta 'nnuccenti, urvicata di notti!
Eu nun ti potti di ciuri parari.
Eu nun a vitti cchiù la tò fazzumi;
Mi nesci l'arma, nun pozzu ciatari
Supra la tò balata addinucchiuni.
Poviru 'ncegnu miu, méttiti l'ali,
Dipincimi stu niuru duluri;
Pri li me' larmi scriviri e nutari
Vurria la menti di re Salamuni.
E comu Salamuni la vurria,
Ca a funnu mi purtau la Sorti mia;
La mè varcuzza fora portu resta
Senza pilotu 'mmenzu la timpesta;
La mè varcuzza resta fora portu,
La vila rutta e lu pilota mortu."
Oh chi scunfortu pri dd'arma 'nfilici
Quann' 'un si vitti di nuddu ajutari!
Abbauttuta circava l'amici,
Di sala in sala si vulia sarvari:
Gridava forti: "Ajutu, Carinisi!
Ajutu, ajutu, mi voli scannari!"
Dissi arraggiata: "Cani Carinisi!"
L'ultima vuci chi putissi fari.
L'ultima vuci cu l'ultimu ciatu,
Ca già lu sò curuzzu è trapassato;
L'ultima vuci e l'ultimu duluri,
Ca già persi lu sangu e lu culuri.
Tutta Cicìlia s'ha misu a rumuri,
Stu casu pri lu Regnu batti l'ali;
'Na vôta quannu vidi a Don Asturi:
"Stu corpu 'n pettu cu' cci l'havi a dari?"
Iddu, ca l'assicuta lu Baruni,
A Lattarini s'ha jutu a sarvari:
Filìa di notti, e l'occhi a lu barcuni...
Cci vinni lu silenziu ad abitari!
"Cci vinni lu silenziu scurusu,
E lu mè cori va com' un marusu;
Cci vinni lu silenziu e la scurìa,
Com' un marusu va lu cori a mia.
Su' chiusi li finiestri, amaru mia!
Dunni affacciava la mè Ddia adurata;
Cchiù nun s'affaccia no comu sulia,
Vol diri chi 'ntra lu lettu è malata.
'Ffaccia sò mamma e dici: - Amaru a tia!
La bella chi tu cerchi è suttirrata! -
Sipultura, chi attassi, oh sipultura,
Comu attassasti tu la mè pirsuna!
Vaju di notti comu va la Luna
Vaju circannu la galanti mia;
Pri sfrata mi scuntrau la Morti scura,
Senz'occhi e vucca parrava e vidia,
E mi dissi: - Unni vai, bella figura? -
- Cercu a cu' tantu beni mi vulia,
Vaju circannu la mè 'nnamurata.
- Nun la circari cchiù, ch'è suttirrata!
E si nun cridi a mia, bella figura,
Vattinni a la Matrici a la Biata,
Spinci la cciàppa di la sepultura,
Ddà la trovi di vermi arrusicata;
Lu surci si manciau la bella gula,
Dunni luceva la bella cinnaca;
Lu surci si manciau li nichi mani,
Dd'ucchiuzzi nìuri ca nun cc'era aguali. -
'Nsignatimi unni su' li sagristani
E di la chiesa aprissiru li porti;
Oh Ddiu chi mi dàssiru li chiavi,
O cu li manu scassirìa li porti!
Vinissi l'Avicàriu ginirali,
Quantu cci cuntu la mè 'ngrata sorti;
Ca vogghiu la me Ddia risuscitari
Ca nun è digna stari cu li morti.
O mala Sorti, chi mi sapi dura,
Mancu vidiri la me 'manti amata!
Sagristanu, ti preju un quartu d'ura,
Quantu cci calu 'na tòrcia addumata;
Sagristaneddu, tenimilla a cura,
Nun cci lassari la lampada astutata,
Ca si spagnava di dòrmiri sula
Ed ora è di li morti accumpagnata!
Méttici 'na balata marmurina
Cu quattru ancileddi, unu pri cima;
E tutti quattru 'na curuna tennu,
L'occhi a lu Celu e preganu chiancennu;
E a littri d'oru cci vogghiu nutata
La storia di sta morti dispirata."
Comu la frasca a li venti purtata
Java sbattennu pri li rampi rampi:
- Caru patruni, mutati cuntrata,
Cà li livreri l'avemu a li cianchi. -
- 'Ntra ciànnachi e sdiruppi la mè strata,
E già li gammi su' laciri e stanchi. -
- Caru patruni, la vista è canciata,
Annuricaru li nuvuli bianchi. -
- Accussì lu me cori annuricau,
E lu valuri sò l'abbannunau;
E lu distinu chi mi càccia arrassu
Chiudìu lu virdi di la spranza mia,
E amuri ancora m'ardi e mi pinìa!
Diavulu, ti preju in curtisia,
Fammi 'na grazia, ca ti la dumannu,
Fammi parrari cu l'amanti mia,
Ddoppu a lu 'nfernu mi restu cantannu. -
Lu Serpi, chi passava e mi sentìa:
- Cavàrcami, ca sugnu a tò cumannu. -
Hâmu spirutu pri 'na scura via,
Nn sàcciu diri lu unni e lu quannu.
Jivi a lu 'nfernu, o mai cci avissi statu!
Quant'era chinu, mancu cci capìa!
E trovu a Giuda a 'na sèggia assittatu
Cu un libru a li manu chi liggìa;
Era dintra un quadaru assai 'nfucatu
E li carnuzzi fini s'arrustìa!
Quannu mi vitti la manu ha allungatu
E cu la facci cera mi facìa...
Eu cci haju dittu: - Lu tempu nun manca,
Ca senza la limosina 'un si campa;
Aspetta tempu, ca rota è lu munnu,
Sicca lu mari ed assurgi lu funnu... -
Ma 'ntunnu 'ntunnu lu focu è addumatu,
E 'mmenzu la mè amanti chi pinìa;
E nun cci abbasta ca mina lu ciatu
E di cuntinu mazzamariddìa.
- Chisti su' peni chi patu pri tia; -
Idda mi dissi: - Cori sciliratu,
Tannu la porta l'avissi firmatu,
Quannu ti dissi: Trasi, armuzza mia! -
Ed eu risposi: - S' 'un t'avissi amatu,
Mortu nun fôra lu munnu pri mia!
Apri stu pettu e cci trovi stampata
Lu bellu nnomi di Titidda mia! -"
....................................................
Li guai sunnu assai, lu tempu è curtu;
Chi cci dimuri? Vôtati cu Cristu:
Li sònnura, ca scropinu lu tuttu,
Lu zoccu havi a succediri hannu dittu.
Lu beddu Vernagallu, com'è struttu!
A 'na gnuni di eresia l'haju vistu.
L'haju vistu cu 'na tònaca 'nfilici,
Ca scippa l'arma li cosi chi dici:
Sèntiri si lu voi lu so lamentu,
Afflittu cori, ca nun havi abbentu.
Lu so lamentu si lu vô sintiri,
Afflittu cori, cu' lu pò suffriri?
"Mi nni voggh'jiri a ddabbanna un disertu,
Erva manciari comu l'animali,
Spini puncenti fàrimi lu lettu,
Li petri di la via pri capizzali;
Pigghiu 'na cuti e mi battu lu pettu
Fina chi l'occhi mia fannu funtani;
E di piatati du' funtani sunnu
E m'abbrazza lu Patri di lu munnu;
E di piatati sunnu du' ciumari
E lu Celu m'avissi a pirdunari.
Cu beni e mali lu Celu nn'arriva,
Di tutt'uri un'angustia e nni cunsola:
Un'umbra ceca, né morta né viva,
L'afflitta mamma la canùsciu ancora!
Passanu l'uri, e sempri chi suspira,
Cchiù nun guttìa, cchiù nun ha palora;
Accanto d'idda si lamenta e grida
Donna Maria cu Donna Linora:
- O soru, ca pri vu' 'un cci fôru missi,
Mancu cci fôru li sollenni offizii!
O soru, ca pri vu' nuddu ha vinutu!
Mancu la manta supra lu tabbutu! -
Casteddu, ca lu nnomu l'ha' pirdutu,
Ti viju d'arrassu e fuju spavintatu;
Si' misu a lista di capu-sbannutu
Ca cci venu li spirdi e si' muratu!
Chiancinu li to' mura e fannu vutu,
Chianci e fa vutu ddu Turcu spiatatu!
Du Turcu spiatatu 'un dormi un'ura,
E gastima lu Celu e la natura:
- Apriti, Celu, ed agghiuttimi, terra:
Fulmini chi m'abbampa e chi m'atterra!
Scippàtimi stu cori di lu pettu,
Cutiddata di notti 'ntra lu lettu! -"
Cu lu suspettu 'ntra l'occhi scasati,
Tampasiannu pri li morti rua.
Senti la notti cu l'ali agghilati
Ca dici - È a funnu la spiranza tua! -
Senti attornu li spiriti dannati
Cu li balletti e li scàccani sua.
E va e torna, e riposu nun trova,
Cà lu sò lettu è di spini e di chiova;
E va e torna, e lu caccia un lamentu
Chi va dicennu: - Turmentu! turmentu! -
L'abbattimentu all'ultimu lu junci,
Lu stissu sonnu l'abbrazza e l'abbinci,
Ma la sò fantasia turmenta e punci
Cu l'umbri e li fantasimi chi pinci
Comu la negghia chi la negghia agghiunci,
E curri e vola e un atumu nu' 'mpinci.
Vèninu e vannu li filici jorna,
La cara giovintù chi cchiù nun torna;
Vèninu e vannu li smanii ardenti
D'amuri e pompi e di cumanni putenti,
E veni poi di figghi 'na curuna...
E gira gira, è rota di fortuna.
"Casteddu, chi la titulu mi duna,
Tornu a gudiri lu tisoru 'miu,
La figghia chi fa invidia a la luna
Ca ognunu dici: A lu suli vincìu."
E li càmmari cerni ad una ad una,
E sulu ch'arrispunni lu licchìu
Sulu arrispunni di tutti l'agnuna
Comu dicissi ca tuttu finìu.
"Ah, ca 'na granfa m'accupa lu cori...
Unn'è la figghia mia di lu mè cori?
Ah, ca 'na granfa lu cori m'accupa...
Unn'è la figghia mia ch'era ccà supra?
Chist'aria muta li sensi m'attira...
Dicimi, vecchia, e levami di pena,
'Nsìgnami di truvari a Catarina.
Ca di li beddi porta la bannera."
Dda stria giarna, ca nun pari viva,
Stenni la manu ca tutta cci trema,
E a chidda sala chi cc'era vicina
Ci fici 'nsinga di mala numera.
Vola, Baruni, la figghia è truvata,
Sutta la bianca cutra è cummigghiata;
Vola, Baruni, vidi la tò figghia,
Forsi chi dormi sutta la cutrigghia.
Pigghia 'na punta e dici: - Catarina! -
E lu stissu silenziu 'un cci arrispunni;
Trasi la manu, e russa la ritira,
L'occhi scasati e tuttu si cunfunni...
Sangu fumanti, chi la vència grida,
Adduma, chi la vència ti rispunni;
Ardi lu vrazzu, cunsumi la vina
E 'ntra lu nìuru cori ti sprofunni!
E ccä spirìu lu sonnu di duluri,
Lu sonnu funerali a lu Baruni.
L'ira fa scava la nostra ragiuni,
Nni metti all'occhi 'na manta di sangu;
Lu sùspicu strascina a valancuni;
L'onuri e la virtù cci damu bannu.
Lu sarilegiu di l'impiu Baruni
Tutti li rami soi lu chiancirannu:
Lu chiancirannu, pinsati, pinsati,
Cu' fa lu mali cu l'occhi cicati.
E 'ntra la cara sua onuri 'un senti,
E la manu di Ddiu càlcula nenti:
Cala, manu di Ddiu ca tantu pisi,
Cala, manu di Ddiu, fatti palisi!


II - Canzuni

Una varcuzza banneri banneri
Sta Ddia d'amuri nni vinni a purtari,
Ridìanu tutti li cilesti speri,
Trimavanu li specchi di lu mari;
Binidittu lu Ddiu chi ti manteni,
Ch'accussì bedda ti vosi furmari!
Spampinanu li ciuri unn'è ca veni,
L'ariu trubbatu u fai sirinari.

(Alcamo)


STRAMBOTTI - Una barchetta tutta imbandierata, questa
Dea di amore ci venne a portare. Ridevano tutte le celesti
spere, tremavano gli specchi del mare. Benedetto il Dio che ti
mantiene, e così bella ti volle creare! Dovunque vai, sboccia-
no i fiori, l'aria scura la fai rasserenare.


La Luna 'n cielu, e vu' luciti 'n terra,
Siti 'na donna di billizzi rari;
E spirluciti cuomu 'na lanterna,
Cuomu varca a macieddu supra mari.
Nni lu tò piettu 'n aceddu cci verna,
Nni la tò vucca un angilu cci arriri:
Bella, ca fusti fatta 'n vita eterna,
Tutti l'arvuli sicchi fa' hjuriri.

(Casteltermini)


La luna in cielo, voi lucete in terra. Siete donna di rara bel-
lezza: e risplendete come una lucerna, come una barca in pe-
ricolo sul mare. Nel tuo petto ci abita un uccello, nella tua
bocca un angelo ci ride: bella, che fosti fatta per la vita eterna,
tutti gli alberi secchi fai fiorire.


A lu mari di Letu 'un cc'è cchiù funnu:
Buonu fannu li donni ca 'un cci vannu;
Ora cci vaju iia ca 'un mi cunfunnu,
Staju di prima sira fina a juornu.
Quattru galeri sparmati cci sunnu,
E 'n'antri quattru pri lu mari vannu;
Du' cosi si mintùanu a stu munnu:
Lo tò billizza e lu stili d'Urlannu.

(ib.)


Il mare del Lete non ha più fondo: bene fanno le donne che
non ci vanno; ora ci vado io, che non mi confondo, ci sto dalla
prima sera fino a giorno. Quattro galere disperse ci sono, e
altre quattro vanno pel mare; due cose si ricordano a questo
mondo: la tua bellezza e lo stilo d'Orlando!


Lassassi dittu quannu iia murissi,
Chi lu mà cuorpu 'n cuoddu lu tuccassi;
Vinissi la mà 'manti e mi vistissi,
E sinu a lu curchiettu m'agugliassi;
Pua ntra 'na sepurtura mi mittissi,
E la ma 'manti un suspiru jittassi;
Iia di miezzu li muorti rispunnissi:
"Ti nni va', armuzza mia, sulu mi lassi?"

(ib.)


Lasciassi detto in punto di morte che il mio corpo nel collo
lo toccassi; venisse la mia amante e mi vestisse, e fino al gan-
gherello m'abbottonasse; poi nella sepoltura mi mettesse, e la
mia amante gettasse un sospiro: io da in mezzo ai morti ri-
spondessi: "Te ne vai, animuccia mia, solo mi lasci?"


Calu di sta vanedda lentu lentu,
Pri vidiri cu' m'ama 'nta stu cantu;
Arrivu unn'era lu me caru 'ntentu,
L'occhiu mi calu e moru di lu chiantu.
Idda rispusi: "Ora statti cuntentu,
Picciottu, cchiù nun fari tantu chiantu."

(Misilmeri)


Scendo da questo vicolo lento lento, per vedere chi m'ama
in questo luogo. Arrivo dov'era il mio caro amore, l'occhio
mi si abbassa, muoio per il pianto. Ella rispose: "Ora sta con-
tento, ragazzo, più non fare tanto pianto."


Sutta un arcu d'amuri mi firmaju
Quannu mi vitti a lu latu di vui;
Mi parestivu bedda, e iu v'amaju,
Lu geniu ca m'ha fattu fu cu vui;
Quannu ssa bianca manu vi tuccaju
Nun appi abbentu e nun durmiju cchiui.

(Alimena)


Mi fermai sotto un arco d'amore, quando mi vidi al vostro
fianco. Mi appariste bella, e io vi amai, il genio che mi ha fatto
fu con voi. Quando questa bianca mano mi toccò, non ebbi
pace, e più non riposai.


Ciàncinu st'occhi miei lacrimi amari;
Lu stissu celu m'ajuta a ciancòri;
Ciàncinu la partenza ch'haju a fari,
La luntananza chi mi fa muriri.
Ahi, chi vulendu nun lu pozzu fari,
Muvòrimi li pedi pri partiri!
Pinsandu, amuri, chi t'haju a lassari,
La via ti l'accumpagnu di suspiri.

(Milazzo)


Piangono questi occhi miei lacrime amare: lo stesso cielo
mi aiuta a lacrimare. Piangono la partenza che mi tocca fare,
la lontananza che mi fa morire. Ahi, che volendo non lo pos-
so fare, muovere i piedi per partire! Pensando, amore,
che t'ho da lasciare, cospargo la strada di sospiri.


Quannu l'amanti mia vitti 'mmarcari
Lu sangu mi siccàu di li vini,
Quannu li vili cci vitti vutari,
Cci dissi: "Amuri miu, quannu ha' viniri?"
"Ora curuzzu 'un lu stari a pinsari,
Cista è citati chi cchiù nun mi vidi."
'Mmenzu la chiazza mettu a lagrimari,
E c'un cuteddu mi cassu li vini.

(Alimena)


Quando vidi l'amante mio imbarcarsi, il sangue mi si seccò
dentro le vene. Quando lo vidi sciogliere le vele, gli dissi:
"Amore mio quando ritorni?" "Adesso, cuoricino, non starci
a pensare. Questa è una città che mai più m'ha da rivedere."
In mezzo alla piazza mi metto a lacrimare, con un coltello mi
apro le vene.


Si nni jiu, si nni jiu lu mè ciatu,
Sì, si nni jiu, e Ddiu mi l'ajuta;
Jeu mi scantu si cadi malatu,
Ch'è tinnireddu cchiù di 'na lattuca.
Ventu marinu, dimmi comu ha statu;
Terra di Siculiana, tu l'ajuta.

(Cefalù)


Se ne andò, se ne andò, il fiato mio, sì, se ne andò, e Dio me
l'aiuta; io m'accorgo se cade malato, ch'è tenerello più d'una
lattuga. Vento marino, dimmi come si trova, terra di Siculia-
na, aiutalo tu!


Fazzu la vita chi fa lu viteddu,
Ch'addatta quannu voli lu vaccaru,
E poi lu càccia cu lu vastaneddu:
"Va sciù! va intra, cà lu latti è amaru!"
E si lu metti 'ntra lu zaccagneddu,
E si lu nesci quannu è jornu chiaru;
Ed io sugnu accussì lu puvireddu,
Ca 'n'amanti ch'avia mi la livaru.

(Bagheria)


Faccio la vita che fa il vitello, che s'allatta quando vuole il
vaccaro e poi è scacciato via col bastoncello: "Va sciù, va in-
tra, ché il latte è amaro!" E viene spinto dentro il recinto, e di
lì esce quando è giorno chiaro. E io sono proprio così, ahimè
meschino, che un'amante che avevo me l'hanno tolta.


'Nta villi valli, 'nta vòscura funni,
Vaju circannu a cu' morsi e spiriu;
Unn'jiu la mè amanti, unni, unni?
Comu davanti l'occhi mi spiriu!
Ca vaju a mari, e cci dumannu all'unni:
"Forsi passau di ccà l'Amuri miu?"
Lu leccu di luntanu m'arrispunni:
"'Un lu circari ca pri tia muriu..."

(Alimena)


Per ville, valli, per boschi profondi vado cercando chi mi
morì e disparve. Dove andò la mia amante, dove, dove? Co-
me davanti agli occhi mi disparve! Poi vado al mare, e do-
mando alle onde: "Forse passò di qua l'Amore mio?" L'eco
mi risponde da lontano: "Non lo cercare, che per te morì..."


Lu judici di mia si 'nnamurau,
'Llura chi carzaratu mi mittiu,
E 'ntra 'na scura fossa mi jittau,
Dunni nun si vidia celu nè Ddiu.
Allura me mammuzza m'affacciau,
Mi dissi: "'Un dubitari, figliu miu;
Adamu ed Eva la scritta lassau:
Pri l'omu carzaratu pensa Ddiu".

(Casteltermini)


Il giudice di me s'innamorò, quando dentro il carcere mi
ha messo e dentro un'oscura fossa m'ha gettato, da dove non
si vedeva né cielo né Dio. Allora s'affacciò la mia mammina,
mi disse: "Non dubitare, figlio mio; Adamo ed Eva lo lascia-
rono scritto: All'uomo carcerato ci pensa Dio."


'Mmenzu lu chianu di la Vicaria,
Cu li manuzzi mi facìa segnali;
Vitti ca cc'era la matruzza mia,
E l'occhi cci facìanu du' funtani,
Matri, ca sulu vui pinsati a mia,
Sugnu 'mmenzu li mali cristiani;
Lu malu stari e la malancunia
Mi levanu la paci e lu campari.

(Palermo)


In mezzo al piano della Vicaria, con le manine mi faceva
dei segni. Vidi che era la mia mammuccia, e i suoi occhi era-
no due fontane. Madre, che voi soltanto mi pensate, mi trovo
in mezzo ai cattivi cristiani. Il triste stato e la malinconia, la
pace mi levano e la vita.


Mammuzza chi vinistivu a riccuntari?
V'hê riccuntari la gran pena mia:
Mi tennu 'ncatinatu comu un cani,
Di nèsciri di ccà è 'na pazzia.
Lu figghiu nu si divi abbannunari
Binchì sirratu 'ntra la Vicaria;
Quannu vennu li festi principali,
Mammuzza, arrigurdàtivi di mia.

(Camporeale)


Mammina, che veniste a raccontare? Vi devo raccontare
la gran pena mia: mi tengono incatenato come un cane, e
uscire di qua è una pazzia. Il figlio non si deve abbandonare,
anche se chiuso nella Vicaria: quando vengono le feste gran-
di, mammina, ricordatevi di me!


Chiancinu l'uocchi miei, gran chiantu fannu,
È finutu pri mia lu bieddu munnu,
All'Isula mi stannu carriannu,
'Mmienzu lu mari ca nun havi funnu:
Jeu mi lu chiànciu, ed àutru fa lu dannu,
'Nnuccienti cuomu Ddiu sti carni sunnu:
'Nca mientri curri stu vientu tirannu,
Gràpiti, mari, e puortami a lu funnu!

(Capaci)


Piangono gli occhi miei, fanno un gran pianto. È finito per
me il mondo bello. Verso l'Isola mi stanno trasportando, in
mezzo al mare che non ha fondo. lo piango, e un altro ha fat-
to il male: innocenti come Dio sono queste carni. E mentre
soffia questo vento tiranno, apriti mare, e portami nel fondo!


III - Ciuri

Rosa ciurita,
Tu mi duni lu cori e jeu la vita.

(Cefalù)


STORNELLI E CANTI DI MERETRICI - Rosa fiorita, tu mi doni il
cuore e io la vita.


Muta la manu,
Assai lu vogghiu beni
L'amanti mio Palermitanu.

(Marsala)


Muta la mano, assai gli voglio bene, all'amante mio Paler-
mitano.


Munta la via,
Chi l'haju ammartinatu
Stu picciutteddu di l'arma mia.

(Palermo)


Munta la via, che ce l'ho acchittato, il giovincello dell'ani-
ma mia!


O Lina, o Lina!
Lu vogghiu beni assai
Lu surdateddu di la Marina!

(ib.)


O Lina, o Lina, gli voglio bene assai, al soldatino della
Marina!


Ciuri di rosa,
Unn'è l'amanti mio, unni arriposa?

(ib.)


Fiore di rosa, dov'è l'amante mio, dove riposa?


Ciuri di ciuri,
Tu dormi a lettu, e jeu abbampu d'amuri.

(ib.)


Fiore di fiore, tu dormi a letto, io avvampo d'amore.

Hosted by uCoz